Cán bộ ảnh hưởng do sáp nhập tỉnh được hỗ trợ mua, thuê mua nhà ở xã hội

Chiều 29-5, với 461/463 đại biểu có mặt biểu quyết tán thành (tỉ lệ 96,44%), Quốc hội đã thông qua dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội (NOXH).

Nghị quyết này có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1-6-2025, trừ các nội dung giao Chính phủ quy định chi tiết thì có hiệu lực kể từ 1-7-2025.

Quỹ nhà ở quốc gia gồm quỹ trung ương và địa phương

Trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo nghị quyết trước đó, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh, cho biết có nhiều ý kiến đại biểu tán thành với việc cần thiết phải thành lập Quỹ Nhà ở quốc gia.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến đề nghị làm rõ mối quan hệ của Quỹ với một số quỹ khác có chức năng tương tự như Quỹ Phát triển nhà ở, Quỹ Đầu tư phát triển của địa phương, trên cơ sở đó nghiên cứu, rà soát, đánh giá về các quỹ này để tránh sự trùng lặp về chức năng, nhiệm vụ, bảo đảm nguồn lực hoạt động.

Đồng thời, rà soát nguồn thu, nhiệm vụ chi của Quỹ, không để trùng lặp với nguồn thu, nhiệm vụ chi của ngân sách; xây dựng cơ chế tài chính phù hợp để bảo đảm đẩy mạnh thực hiện xã hội hóa nguồn vốn phát triển NOXH.

Ý kiến này cũng đề nghị quy định về cơ quan quản lý Quỹ, việc công khai tài chính và giám sát độc lập; quy định về tiêu chí lựa chọn dự án ưu tiên để tài trợ, tránh tình trạng phân bổ dàn trải và thiếu trọng tâm…

Bộ trưởng Trần Hồng Minh cho hay tiếp thu ý kiến này, Chính phủ đã chỉnh lý theo hướng Quỹ nhà ở quốc gia là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, có tư cách pháp nhân, hoạt động không vì mục đích lợi nhuận. Quỹ nhà ở quốc gia gồm quỹ nhà ở trung ương do Chính phủ thành lập, quỹ nhà ở địa phương do UBND cấp tỉnh thành lập.

Về mục tiêu thành lập, nhiệm vụ chi của Quỹ, Chính phủ chỉnh lý theo hướng Quỹ nhà ở quốc gia để đầu tư xây dựng NOXH, đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội của dự án đầu tư xây dựng NOXH, tạo lập NOXH, nhà ở cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động thuê.

Theo ông Minh, Quỹ Nhà ở quốc gia sẽ tập trung hình thành quỹ nhà ở để cho thuê với mục tiêu tiết kiệm nguồn lực về đất đai, nhiều người được sử dụng luân phiên quỹ nhà ở này.

Qua đó, bảo đảm giải quyết nhu cầu về nhà ở ổn định, lâu dài cho những đối tượng không có khả năng chi trả để mua NOXH (hiện nay phần lớn quỹ nhà ở cho thuê của các doanh nghiệp trong các dự án đều bán sau một khoảng thời gian nhất định nên không có tính ổn định cho đối tượng thuê nhà ở).

Đồng thời các nội dung về nhiệm vụ chi, quy mô… của Quỹ sẽ được làm rõ tại Nghị định quy định chi tiết Nghị quyết này bảo đảm nhiệm vụ chi phù hợp với mục tiêu thành lập, hoạt động của Quỹ.

Về nguồn vốn hoạt động, cơ chế huy động nguồn lực cho Quỹ, Chính phủ cũng tiếp thu, chỉnh lý theo hướng Quỹ nhà ở quốc gia được hình thành từ nguồn ngân sách nhà nước cấp, tiền trích từ số tiền tương đương giá trị quỹ đất đã đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật để xây dựng NOXH theo quy định của pháp luật về nhà ở, từ tiền bán nhà ở thuộc tài sản công; tiền đấu giá quyền sử dụng đất; tiếp nhận nguồn hỗ trợ tự nguyện, nguồn đóng góp của tổ chức, cá nhân trong, ngoài nước và các nguồn huy động hợp pháp khác.

“Chính phủ sẽ quy định chi tiết việc bố trí nguồn vốn cho Quỹ” – ông Trần Hồng Minh nêu rõ.

Cắt giảm thủ tục hành chính, chuyển mạnh sang hậu kiểm

Bộ trưởng Bộ Xây dựng nhấn mạnh để tạo cơ chế ưu đãi hơn nữa nhằm thu hút các doanh nghiệp tham gia đầu tư xây dựng NOXH, nghị quyết đã cắt giảm, cải cách thủ tục hành chính, chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm, gắn với tăng cường giám sát.

Trong đó, không thực hiện thủ tục đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư, thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư mà thực hiện giao chủ đầu tư không thông qua đấu thầu. “Quy định này giúp cắt giảm được khoảng 200 ngày, tương ứng khoảng 70% thời gian thực hiện so với quy định hiện hành” – ông Trần Hồng Minh nêu rõ.

Theo dự thảo nghị quyết, không yêu cầu thực hiện bước lập, thẩm định, phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch chi tiết, theo đó, cắt giảm được 65 ngày so với quy định hiện hành (bằng 100%). Cùng đó, bỏ thủ tục thẩm định Báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng tại cơ quan chuyên môn về xây dựng, theo đó cắt giảm được 15-35 ngày so với quy định hiện hành tùy theo quy mô dự án (100%).

Dự thảo nghị quyết của Quốc hội cũng không yêu cầu phải thực hiện quy trình đấu thầu rộng rãi đối với các gói thầu lựa chọn nhà thầu trong hoạt động xây dựng mà được áp dụng quy trình chỉ định thầu rút gọn, theo đó cắt giảm được từ 45 - 105 ngày so với quy định hiện hành tùy theo hình thức đấu thầu rộng rãi trong nước hay quốc tế (75-90%).

Đặc biệt, thủ tục đầu tư xây dựng NOXH quy định miễn giấy phép xây dựng đối với trường hợp áp dụng thiết kế mẫu, thiết kế điển hình. “Quy định này giúp cắt giảm được 20-30 ngày so với quy định hiện hành tùy theo loại và cấp công trình (100%)” – theo ông Trần Hồng Minh.

Ngoài ra, Bộ trưởng Bộ Xây dựng cho hay dự thảo nghị quyết cũng không yêu cầu thẩm định giá bán, giá thuê mua NOXH tại cơ quan chuyên môn cấp tỉnh. Việc này sẽ do chủ đầu tư tự xây dựng, phê duyệt, sau khi hoàn thành, bàn giao đưa vào sử dụng, chủ đầu tư có trách nhiệm thực hiện kiểm toán, quyết toán và gửi hồ sơ đến cơ quan chuyên môn cấp tỉnh để kiểm tra. Quy định này cắt giảm được ít nhất 30 ngày so với quy định hiện hành tùy theo từng trường hợp cụ thể (100%).

Đồng thời, dự thảo Nghị quyết đã bổ sung trách nhiệm của Chính phủ trong việc quy định: “việc phòng ngừa sơ hở, tham nhũng, tiêu cực, lãng phí, trục lợi chính sách”; có giải pháp kiểm soát, kiểm tra, kiểm định chất lượng NOXH.